Bundel ‘Een radicale omkering in het sociaal domein’

Lang hebben gemeenten bij het afronden van de beleidscyclus geconcludeerd: het echte werk – het nadenkwerk – zit erop, nu hoeft het alleen nog uitgevoerd te worden. Maar de decentralisaties doen gemeenten inzien en ervaren hoe complex en veelvormig de uitvoeringspraktijk is. Dat het werk daar pas begint.

Of zoals Maarten Bening, programmamanager bij de gemeente Gouda, het in een van onze ‘100 gesprekken’ uitlegde: ‘Als je het conceptplan hebt, ben je er nog niet. Een vriend van mij gebruikt de metafoor van een berg: je klimt de berg op, bereikt de top en denkt dan: ik ben er. Maar bij het afdalen gebeuren de meeste ongelukken. In de euforie dat je de top hebt bereikt, kukel je het ravijn in. Ik denk dat sommigen onderschatten hoeveel werk de implementatiekant is.’

Andere manier nodig

Er is een andere manier van doen nodig; van denken en schrijven naar ervaren, begrijpen en handelen in concrete situaties; situaties die zelden eenduidig of zwart-wit blijken. Want het zijn óók kwesties van betekenisgeving en niet zelden komen er emoties bij om de hoek kijken – schuld, verdriet, schaamte, … Grote emoties die niet meteen te zien zijn of aanvankelijk juist de boventoon voeren. In deze onwennigheid ontbreken soms nog de goede woorden, merkt Margriet Adema op, sectormanager Sociale Zaken van de gemeente Leeuwarden: ‘Wij ontdekten dat we in beleidstaal genoeg woorden hebben, maar in de uitvoering niet; daar vervallen we dan toch weer in beleidstaal.’

In haar proefschrift ‘Anders Kijken’ (1) schrijft Janny Bakker-Klein, voorzitter van de Raad van Bestuur van Movisie: ‘Professionals die erin slagen om tot een echt gesprek met mensen te komen, vanuit wederzijds vertrouwen en respect, weten samen met deze mensen de beste oplossingen te vinden.’ De meeste professionals zijn daartoe heel goed in staat, stelt zij vast. Maar: ook al kunnen zij heel goed inschatten wat voor de ander van betekenis is, er spelen allerlei culturele en organisatorische factoren die hen belemmeren adequaat op persoon en situatie te reageren.

‘Uit de gesprekken met onze consulenten bleek dat zij wel degelijk wilden handelen vanuit menselijkheid, maar te zeer gevangen zaten in het systeem’, vertelt Laborijn-directeur Jan-Henk Janssen in een artikel in Sprank: ‘Uit angst om fouten te maken werden ze voorzichtiger, wat resulteerde in een te strakke houding naar de klant.’ (2)