Bundel ‘Een radicale omkering in het sociaal domein’

Het is duidelijk dat het echte werk in het sociaal domein niet gedaan is als het beleid in mooie volzinnen op papier staat. Het gedecentraliseerde sociaal domein is zó complex, behelst zó veel (samenhangende en elkaar overlappende) vraagstukken en vraagt om de gezamenlijke aandacht en inzet van zó veel betrokkenen en belanghebbenden: dat is niet allemaal in een format te vangen.

Het gaat om medemenselijkheid, natuurlijk. Én het gaat om het belang van goede (eerlijke!) toepassing en handhaving van de wet- en regelgeving – zeker nu het vraagstuk van ondermijning steeds meer aandacht opeist. Want wet- en regelgeving is bij uitstek het middel om de mensen die in onze samenleving in een kwetsbare positie verkeren, te beschermen.

Let wel: die wet- en regelgeving mag niet rigide worden toegepast. Zoals Piet-Hein Donner in zijn gedenkwaardige lezing tijdens het Divosa Voorjaarscongres van 2016 zei: het gaat erom ‘ieder het zijne’ te geven in plaats van ‘ieder het gelijke’. Geen eenvoudige opgave, benadrukt hij. ‘Oordelen met aanziens des persoons is een veel moeilijker operationeel concept dan gelijkheid als norm.’

Bernhard Drost, directeur van Ferm Werk, duidt het gewicht van die opgave als volgt: ‘Mensen rekenen op ons. Men verwacht van ons dat we mensen verder helpen. Dat is een hele verantwoordelijkheid die bovendien gepaard gaat met nogal wat bevoegdheden, zelfs om in te grijpen in het bestaan van mensen. Ik vind: hoe meer bevoegdheden je hebt, des te zorgvuldiger je daarmee moet omgaan. En hoe meer macht je hebt, hoe bescheidener je je hoort te gedragen. We hebben de mooiste baan van de wereld. We kunnen het pad van mensen veranderen, hun leven mooier maken. Dat is prachtig, maar geen vrijblijvendheid. Als je in deze positie verkeert, mag je geen kansen laten liggen.’

‘Doen wat nodig is’ stelt enorme eisen aan de kwaliteit van de uitvoering, in alle gelederen van een gemeentelijke organisatie. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de enorme werkdruk en de waan van de dag. Waar begin je, waar eindigt het, wie bepaalt dat en wie heeft het overzicht nog? Lastige vragen die desondanks beantwoord móeten worden.